Analiza e marketingut – mundësi biznesi në Itali Shqipëri
ITALI SHQIPRI – INVESTIMET – PJESMARRJE – Mundësi afariste
azhurnimi: Qershor 2019
SHENIMET PR INVESTIME TAL ITALISE N AL SHQIPRI
Në fillim ishte destinacioni i vetëm i sipërmarrësve të mëdhenj italianë, të cilët, duke kërkuar punë të lirë, Delokalizuan biznesin e tyre pa shumë skrupuj. Tani Shqipëria është destinacioni për punëtorët dhe sipërmarrësit e vegjël në krizë, duke kërkuar fat përtej Adriatikut.
Avantazhi kryesor që ofron Shqipëria është afërsia e saj gjeografike, por mbi të gjitha njohja e gjuhës. Për më tepër, ekziston një burokraci e thjeshtë dhe një barrë tatimore prej rreth 15%. Në Shqipëri me 250 euro mund të gjesh akomodim të mirë, kushton më pak për blerje dhe shërbimet janë më të lira. Kjo është arsyeja pse gjithnjë e më shumë italianë e zgjedhin atë si një destinacion për të filluar. Profesionistë të ndryshëm kanë gjetur një ringjallje të vogël shpesh pasi dështuan në shtëpi.
16 mijë, nga 19 mijë italianë të pranishëm në Shqipëri, do të ishin punëtorë me kontratë punonjësish, të bashkuar nga llojet e tjera të profesionistëve, të cilët me një sistem të favorshëm tatimor dhe një kosto jetese të paktën pesë herë më të ulët se në Itali, arrijnë të jetojnë edhe me më pak se 900 euro në muaj.
Ata janë kryesisht burra, të moshës midis 25 dhe 50 vjeç, vijnë kryesisht nga veriu i Italisë, shumë janë avokatë, mjekë dhe arkitektë.
Siç raporton Repubblica, shumë italianë zgjedhin të transferohen në Shqipëri gjithashtu për të punuar në një qendër telefonike . Dhe në këtë sektor nuk ka vërtet mungesë pune, duke pasur parasysh shumë kompani që kanë vendosur të sjellin shërbimet e tyre atje.
Sipas të dhënave më të fundit nga Dhoma e Tregtisë italo-shqiptare, për shumë Shqipëri mbetet një ulje lakmitare: vetëm në vitin 2016, 2-3 kompani në muaj u vendosën në vend, ku një punëtor kushton 300 € në muaj përfshirë kontributet dhe ku po hapen sektorë të rinj të ekonomisë, siç është turizmi.
Përballë një tregu të brendshëm akoma të dobët, FMN ka parashikuar një rritje të PIl në muajt e ardhshëm prej më shumë se 2%. Nuk ka dyshim se ky parametër nuk është i mjaftueshëm vetvetiu për të vlerësuar shëndetin e një vendi; por prapë mund të tregojë një ndryshim të thellë të kursit. Gjëja më e habitshme është burokracia e ligët që, për çudi, gjendet në Shqipëri: këtu një biznes mund të hapet brenda një dite dhe pa shumë dantella dhe dantella.
Italia është partneri kryesor tregtar i Shqipërisë, i cili destinoi 51% të eksporteve të tij në vend midis 2012 dhe 2016. Të dhënat dalin nga një raport i Institutit Kombëtar të Statistikave, sipas të cilit pas Italisë Tiranë eksportoi kryesisht në Kosovë (7.5 përqind), Spanjë (6.8 përqind) dhe Greqi (3.9 përqind). Italia, vazhdon raporti, është gjithashtu vendi kryesor i origjinës së importeve në Shqipëri. 30.8 përqind e mallrave të importuar vijnë nga Italia. E ndjekur nga Greqia (8.7 përqind), Kina (7.5 përqind), Turqia (7 përqind). Për më tepër, në pesë vitet e studiuara, Shqipëria ka destinuar 76.6% të eksporteve të saj në Bashkimin Evropian, ndërsa për vendet e përfshira në Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore (Fyrom, Serbia, Kosova, Bosnja, Mali i Zi, etj.) Shqipëria dhe Moldavia) vetëm 12.4 përqind e mallrave të eksportuara shkuan.
Tregtia e Shqipërisë me Italinë pësoi një rritje prej mbi 8 përqind nga viti në vit në maj. Vëllimi i tregtisë arriti në 29.8 miliardë lekë (i barabartë me 221.8 milion euro), ose 17.1 milion euro më shumë se në të njëjtën periudhë të vitit 2016. Të dy eksportet dhe importet po rriten. E prodhuar në Shqipëri e përfunduar në tregun italian arriti në 12.9 miliardë lekë (rreth 96 milion euro), me një rritje prej 9.7 përqind. Vëllimi i importeve u rrit me 7.3 përqind, duke arritur në 16.9 miliardë lekë (125.8 milion euro). Shkëmbimi me Italinë përfaqëson 37.7 përqind të të gjithë vëllimit të çështjeve tregtare të Shqipërisë me vendet e huaja. Greqia renditet e dyta me 6.8 përqind, e ndjekur nga Turqia me 6.7 përqind dhe Kina me 6.3 përqind.
Gjatë dekadës së fundit, Shqipëria ka filluar një seri reformash politike dhe ekonomike që synojnë shndërrimin e një ekonomie të planifikuar dhe të centralizuar në një ekonomi të hapur dhe të tregut.
Këto reforma kishin për qëllim kryesisht privatizimin e sektorëve të ndryshëm ekonomik, aprovimin e reformave sociale dhe promovimin e investimeve të huaja.
Afërsia gjeografike, afërsitë kulturore dhe njohja e gjerë e gjuhës italiane, si dhe marrëdhëniet e forta politike, bënë që Italia të bëhej partneri i parë tregtar i Shqipërisë.
Për më tepër, Italia renditet në krye të renditjes sipas numrit të kompanive me kapital pjesëmarrës (mbi 1400 ndërmarrje italiane dhe ndërmarrje të përbashkëta italo-shqiptare deri më tani të anketuara).
Deri disa vjet më parë, investimet italiane ishin përqendruar kryesisht në pjesën perëndimore të vendit, përgjatë bregdetit të Adriatikut. Këto ishin ndërhyrje të ndërmarrjeve të mesme të vogla që operojnë për 35% në sektorin e ndërtimtarisë, për 21% në sektorin e tekstilit dhe këpucëve (prodhimi façon), për 16% në tregti dhe shërbime, për 8 % në industrinë agro-ushqimore.
Krahas këtyre sektorëve tradicionalë të investimeve, grupe të vogla dhe të mesme industriale aktualisht po shfaqen në këtë treg, ndërmarrje të vogla italiane tashmë të pranishme në vend, të tërhequr nga perspektivat që hapen në sektorët e energjisë dhe infrastrukturës dhe nga natyrore Vokacioni i Shqipërisë si një platformë prodhimi për mallra dhe shërbime të ofruara nga kompanitë tona, të vendosura këtu, në tregun e gjerë Ballkanik dhe të Evropës Lindore.
Aktualisht, ka shumë projekte që janë në proces, ose së shpejti do të fillojnë, në sektorin strategjik të energjisë (kryesisht hidrocentralet dhe energjia e erës, por edhe në fushën e energjisë së rinovueshme dhe gazit) që përfshijnë realitete të rëndësishme të biznesit. Italiane dhe vlera e përgjithshme e të cilëve është rreth 5 miliardë Euro.
Për më tepër, prania në vendin e dy grupeve të mëdha bankare italiane (Intesa San Paolo dhe Veneto Banca Group) është e rëndësishme, pasi ato veprojnë si një mushkëri financiare për operatorët italianë që hyjnë në këtë treg.
Për më tepër, delokalizimi i shërbimeve ka një zhvillim interesant përmes, për shembull, pranisë së disa grupeve italiane që kanë krijuar qendra telefonike në vend.
ANALIZA E SEKTORIT
ndërtim
Sektorët e ndërtimit dhe ato industrialë do të jenë forca shtytëse për rritjen ekonomike në Shqipëri në vitin 2017: një analizë e situatës ekonomike të realizuar nga Ministria e Financave e Shqipërisë e zbulon atë. Sipas vlerësimeve, sektori i ndërtimit duhet të rritet me një normë prej 9.6 Në fakt, sipas vlerësimit të Ministrisë së Financave të Tiranës, ai duhet të rritet me 8.4 përqind, “ndërsa konsumi duhet të vazhdojë trendin e tij pozitiv duke reflektuar përmirësuar besimin e konsumatorit ”, thuhet në dokument.
Ndërsa në të gjithë Shqipërinë numri i lejeve të ndërtimit në tremujorin e parë të 2017 u ul me 4.3 përqind në bazë vjetore, në vend të tij kishte një rritje të fortë, me 43 leje vetëm 18 të lëshuara në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar: të dhënat e Institutit Shqiptar të Statistikave e zbulojnë atë. Vlera e tyre e shitjeve do të arrinte në 120 milion euro, duke llogaritur faktin se kur marrin lejen, kompanitë do të duhet t’i paguajnë komunës një taksë të barabartë me 8 përqind të vlerës së shitjes. Në fakt, sipas Ministrisë së Financave, bashkia e Tiranës ka mbledhur rreth 10 milion euro vetëm nga kjo taksë. Në të gjithë Shqipërinë, 75 përqind e ndërtesave janë shtëpi ndërsa pjesa tjetër janë ndërtesa industriale dhe zyra.
Pricesmimet e shitjes së shtëpive në Shqipëri shënuan një rritje të fortë në 2016, duke u rritur mesatarisht me 12.8 përqind, rritje më e fortë në 5 vitet e fundit: një studim i kryer nga Banka Qendrore e Shqipërisë e zbulon atë. Mimet u rritën 4.6 përqind në krahasim me 2015. Aktualisht një metër katror në Tiranë varion nga 400 euro në periferi, deri në 2.500-3,000 euro në zonën qendrore. Kërkesa për blerje të shtëpive kishte rënë ndjeshëm pas vitit 2009, kur efektet e krizës globale financiare u ndjenë në vend. Sipas Bankës Qendrore, kërkesa aktualisht është rikuperuar pas forcimit të aktivitetit ekonomik dhe rritjes së të ardhurave familjare.
Rritja më e fortë do të kishte ndodhur në zonat qendrore të kryeqytetit, ndërsa në vend të kësaj në zonat bregdetare kishte një rënie jo vetëm të çmimeve, por edhe të vëllimit të shitjeve. Sipas bankës qendrore, 68 përqind e shitjeve janë bërë përmes kredive bankare. Ndërkohë, për herë të parë që nga viti 2013, ka pasur edhe një rënie të numrit të shtëpive të mbetura të pashitura.
Energjia e rinovueshme
Në përgjithësi, Shqipëria ka një potencial të madh për hidrocentralet, energjinë diellore dhe energjinë e erës.
Në veçanti, Shqipëria ka burime të rëndësishme ujore, siç janë tetë lumenj të mëdhenj, të ushqyer nga qindra lumenj dhe përrenj të vegjël, të cilët kalojnë vendin nga lindja në perëndim. Për më tepër, Shqipëria ka kushte shumë të favorshme për zhvillimin e energjisë diellore falë klimës së saj mesdhetare dhe potencialit të rëndësishëm edhe në sektorin e energjisë së erës.
Ndërtimi i hidrocentraleve kryesisht rregullohet nga legjislacioni për koncesionet. Burimet e tjera të energjisë (për shembull era, fotovoltaike, biomasa dhe termike) rregullohen me vendim të Këshillit të Ministrave.
Shqipëria është një nga vendet me diell në Evropë, për shembull në Durrës, ka një sasi mesatare të diellit prej 2700 orësh në vit, pra 225 ditë nga 12 orë e karakterizuar nga dielli i plotë. Përdorimi i paneleve diellorë për të ngrohur ujin është një fenomen që ka ca kohë që rritet në Shqipëri. Deri disa vjet më parë ishte mjaft e rrallë të shiheshin panele diellore mbi çatitë e shtëpive shqiptare, por tani ato janë dukshëm më të shpeshta, aq sa ato përdoren edhe në ndërtesat e shërbimeve publike, siç janë hotelet dhe madje edhe shkollat. Shqipëria konsumon rreth 7.3 TWh çdo vit, por duke pasur parasysh që prodhimi i pamjaftueshëm i hidrocentraleve është duke u përqëndruar në burimet e tjera të energjisë.
Ministria shqiptare e Energjisë po përgatit një plan për të shmangur problemet e thatësirës në të ardhmen. Ky plan bazohet në diversifikimin e prodhimit të energjisë, për të arritur në një ulje neto të varësisë nga sektori hidro-elektrik. Falë klimës së favorshme të Shqipërisë, vlerësohet se energjia diellore mund të përfaqësojë një garanci për vendin nëse shfrytëzohet si duhet dhe kanë filluar procedurat e para të lehta për instalimin e sistemeve diellore. “Ministria regjistroi dhjetë pika që duhen adresuar për të shpejtuar autorizimet. Nëse procesi vazhdon normalisht, ne mund t’i kemi instaluar ato më vonë këtë vit,” tha Ministrja e Energjisë e Tiranës Entela Cipa. Për këto investime – sqaron ministri – qeveria e Tiranës siguron që do të blejë energji me një çmim i cili më pas do të përcaktohet nga organi kombëtar për rregullimin e energjisë. Dhe për investime më të mëdha, do të ketë fonde shtesë të ofruara nga Banka Evropiane e Rindërtimit dhe Zhvillimit (EBRD). “EBRD do të mbështesë 60 përqind të investimit,” tha Cipa. Përveç kësaj, deri në vitin 2020, d.m.th. kur tubacioni Trans-Adriatik (Tap) do të fillojë të funksionojë, qeveria do të kërkojë fonde për të ushqyer sistemin e ngrohjes Valona me gaz natyror.
Janë 5 kërkesa të paraqitura në Ministrinë e Energjisë Shqiptare për ndërtimin e parqeve të vogla fotovoltaike me një fuqi të instaluar prej 2 megavat. Sipas ministrisë, duhet të ndërtohet një park në Shkodër, në veri të Shqipërisë, tre në Fier në zonën veriore dhe një tjetër në Elbasan në qendër të Shqipërisë. Investimi i përgjithshëm i propozuar për pesë parqet fotovoltaike do të arrijë në 10,7 milion €. Për termocentralet me fuqi deri në 2 megavat, procedurat janë shumë më të thjeshta dhe aprovimi mund të jepet direkt nga Ministria e Energjisë.
Minierat – Nafta dhe gazi
Depozitat minerale të Shqipërisë përfshijnë krom, bakër, nikel-nikel, gur gëlqeror, gur ranor, asfalt dhe bitum natyral, gur gëlqeror dekorativ, gur ranor masiv.
Gjatë periudhës së tranzicionit, pati një rënie të veprimtarisë minerare, për shkak të disa faktorëve negativë, duke përfshirë mungesën e investimeve, përdorimin e teknologjive të vjetëruara dhe krizën e të gjithë sektorit në një nivel ndërkombëtar. Aktualisht aktivitetet e minierave kryhen tërësisht nga kompani private shqiptare dhe të huaja përmes koncesioneve të lëshuara nga vetë qeveria.
Vendi ka burime të mira nafte. Aktivitetet e nxjerrjes, të përqendruara në rrethet e Beratit dhe Fierit, ku është aktive një rafineri e madhe (Ballsh), garantojnë afërsisht 500,000 ton naftë çdo vit.
Nxjerrja e parë e naftës në Shqipëri daton nga viti 1918. Deri në vitin 1992 vendi ka nxjerrë sasi të mjaftueshme nafte për të përmbushur nevojat e brendshme. Menjëherë pas kësaj, rezervat filluan të bien.
Megjithë ndërmarrjet e shumta të naftës që operojnë në Shqipëri, aktiviteti i minierave është shumë i kufizuar.
Mungesa e studimeve për konsistencën e vërtetë të rezervave të naftës nëntokësore të nëntokës tërheq vëmendjen e kompanive të huaja të interesuar për të kryer hulumtime për të verifikuar cilësinë dhe sasinë e hidrokarbureve të pranishme në brigjet Jon në ujërat territoriale shqiptare dhe në territor Albania.
Për sa i përket sektorit të gazit, projekti TAP (Tubacioni Trans Adriatik, një tubacion metani 520 km i destinuar të lidh Greqinë me Italinë përmes Shqipërisë, transportimin e gazit natyror nga Azerbajxhani), i konsideruar nga Tirana si themelor për për të siguruar vendin disponueshmërinë e gazit të nevojshëm për tregun lokal.
Kostoja e projektit vlerësohet rreth 1.5 miliardë euro, me një kapacitet transporti rreth 10 miliardë metra kub në vit dhe me mundësinë e zgjerimit të tij më vonë në 20 miliardë metra kub.
Tubacioni i gazit, i ndezur nga gazi nga Irani, i cili do të udhëtonte për në Selanik përmes Turqisë, do të përfitojë gjithashtu nga mbështetja e BE-së nën iniciativën e Rrjeteve Energjetike Trans-Evropiane (TENE).
Sinergji të mundshme mund të zbatohen midis projektit TAP dhe projektit për ndërtimin e një terminali të rivizifikimit në zonën e Fierit dhe një tubacioni nëndetëse për Italinë, së shpejti do të ndërtohet, nga
pjesë e Grupit Italian Falcione.
Në zbatim të Ligjit Nr. 7746 të vitit 1993, çdo person që ka ndërmend të angazhohet në kërkime, zhvillim dhe prodhim të hidrokarbureve në Shqipëri, kërkohet të lidhë një marrëveshje me Ministrinë e Energjisë dhe Industrisë.
Të gjithë personat juridikë, publik ose privat, vendas apo të huaj, veprimtaritë e të cilave janë ato të përpunimit, transportit dhe tregtimit të naftës ose gazit, i nënshtrohen Ligjit 8450 të 1999.
Ligji i gazit natyror lejon krijimin e një tregu konkurrues në këtë sektor dhe integrimin e tij në tregjet rajonale dhe evropiane. Ky ligj përbën bazën ligjore të nevojshme për zbatimin e politikave, rregullave dhe procedurave për organizimin dhe rregullimin e tregut të gazit natyror.
Shqipëria ka një nga fushat më të mëdha të naftës në det në Evropën kontinentale dhe mundësitë për eksplorime të naftës dhe gazit kanë tërhequr dhjetëra kompani të huaja. Si pasojë, që nga viti 1992, dhjetëra puse të reja në det janë shpuar dhe mijëra profile të reja 2D dhe disa 3D sizmike janë përfunduar, si në det dhe në det të hapur.
Operacionet ekzistuese të prodhimit të naftës dhe licencat aktuale dhe të reja të eksplorimit të naftës dhe gazit, si në det të hapur, ashtu edhe në det të hapur, mund të ofrojnë mundësi të shkëlqyera për ndërmarrjet e huaja të naftës dhe gazit, si dhe furnizuesit e lidhur të shërbimeve të naftës dhe gazit.
Ardhja e gazsjellësit Trans-Adriatik do të kontribuojë në krijimin e mundësive për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e mëvonshme të tubacionit të gazit dhe stacionit të kompresorëve, si dhe përmirësimin e infrastrukturës, ruajtjen e gazit me kripë dhe prodhimin e energjisë termike.
turizëm
Turizmi është një sektor që rritet vazhdimisht, edhe nëse infrastrukturat e pakta të energjisë,
uji dhe kanalizimet, si dhe problemi i të drejtave pronësore janë një pengesë kryesore për zhvillimin e projekteve në bregdetin Adriatik dhe Jonian të vendit.
Të ardhurat e sektorit të turizmit në Shqipëri tejkaluan një miliardë euro në vitin 2016. Në periudhën midis korrikut dhe shtatorit, sektori pësoi një rritje prej 25 përqind në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Shifra është ndër më të mirat e regjistruara në vendet e rajonit. Zhvillimi i sektorit të turizmit është një nga prioritetet e qeverisë së Tiranës. Më 13 dhjetor, ekzekutivi nënshkroi një marrëveshje me Bankën Botërore për të dhënë një kredi 71 milion dollarë për të mbështetur programin për Menaxhimin e Integruar Urban dhe Turizmin në Shqipëri. Projekti, sipas Bankës Botërore, “do të çojë në hapjen e vendeve të reja të punës, rritjen e të ardhurave dhe do të mbështesë zhvillimin e ekonomisë lokale, veçanërisht në rajonet jugore të vendit, të cilat, duke pasur parasysh nivelin e lartë të turizmit, ata kanë një potencial të jashtëzakonshëm të rritjes ekonomike “.
Projekti përfshin përmirësimin e infrastrukturës urbane, modernizimin e aseteve të turizmit dhe forcimin e aftësive të institucioneve, në mbështetje të turizmit vendor. Ky sektor, edhe përballë lidhjeve të tij të shumta me sektorë të tjerë të ekonomisë, kontribuon 5.9% në Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB) (që prej vitit 2014). Për më tepër, aktualisht garanton punësim për rreth 50 mijë njerëz, dhe Banka Botërore ka deklaruar se synon të rrisë shifrën në 200 mijë deri në vitin 2025.
Me mbi 400 km brigje, Shqipëria është një vend i pasur me bukuri natyrore dhe kulturore, përfshirë vendet e Butrintit, Apolonisë, Beratit dhe Gjirokasterit.
Turistët italianë janë rritur me 30 përqind në kohët e fundit dhe janë të tretët pas maqedonasve dhe kosovarëve për sa i përket pranisë numerike në Shqipëri. Turizmi në Shqipëri është në të vërtetë një surprizë vetëm për ata që nuk kanë pasur kurrë fatin e mirë për të vizituar vendin, e ardhmja e të cilit është plot me investime dhe zhvillim. Numrat në fakt mbështesin një zhvillim të sektorit të turizmit në Shqipëri, i cili i detyrohet shumë veprimit të qeverisë së Edi Ramës, i angazhuar në tre vitet e para të legjislaturës së tij për të “punuar në imazhin që ne projektojmë jashtë vendit: dhe rezultatet gjithashtu dhe mbi të gjitha falë kësaj
Cilësia e mikpritjes është rritur shumë dhe investimet strategjike janë bërë për turizmin, duke u përqëndruar gjithashtu në qëndrueshmërinë. E gjithë kjo falë bashkëpunimeve të ngushta me Italinë në nivel institucional dhe një proces bashkëpunimi të konsoliduar për vite, i cili shkon nga agjensitë e zbatimit të ligjit deri tek ambasadat në institutet kulturore italiane.
Të ardhurat nga turistët janë rritur ndjeshëm gjatë viteve të kaluara, falë fluksit më të madh të vizitorëve të huaj. Sa i përket origjinës së flukseve turistike, Italisë i paraprinë vetëm Greqia. Turistët kosovarë dhe maqedonas janë gjithashtu në rritje.
Investitorët e huaj në sektor shikojnë me interes për potencialin e ofruar nga vendi, edhe nëse vështirësitë në konstatimin e pronave ngadalësojnë çdo investim.
Vitet e fundit, autoritetet shqiptare kanë filluar një program për të mbështetur sektorin e turizmit, i cili synon të krijojë infrastrukturë të lidhura me turizmin kulturor, pa lënë pas dore mjedisin e vendit dhe traditën rurale.
Iniciativat përfshijnë:
– krijimin e Agjencisë Kombëtare të Turizmit, e cila kryen iniciativa promovuese dhe përpunon të dhënat e sektorit;
– hapja e Zyrës së parë të Turistëve Shqiptarë në Itali;
– krijimi i një Asociacioni për Turizmin Shqiptar (ATA) me qëllim tërheqjen e kapitalit dhe zhvillimin e potencialit të turizmit në Shqipëri; Shoqata është gjithashtu e interesuar të organizojë panaire, punëtori dhe aktivitete të tjera që mund të kontribuojnë në zhvillimin e ndërmarrësisë shqiptare të turizmit dhe të huaj.
Sektori i turizmit është rregulluar në Shqipëri me ligjin e ri n.93 / 2015 “Për turizmin”, i cili është konform pjesërisht me nenin 2, nenin 3 dhe shtojcën e Direktivës së Këshillit nr. 90/314 / KEE e 13 qershorit 1990; gjithashtu është standardizuar pjesërisht në nenin 2 dhe 3 të Rregullores së Parlamentit Evropian dhe Këshillit. 692/2011 / BE e 6 korrikut 2011.
Qeveria shqiptare i ka kushtuar një rëndësi të veçantë zhvillimit të turizmit dhe Ministria e Zhvillimit Ekonomik dhe Turizmit i ka dhënë përparësi zhvillimit të sektorit industrial të turizmit: përfundimit të legjislacionit dytësor për ligjin e turizmit (kryesisht kanë të bëjnë me standardizimin e objekteve akomoduese dhe udhëzuesit që veprojnë në Shqipëri) dhe Plani i Zhvillimit të Turizmit. Ligji i ri i turizmit, së bashku me paketën e tij të mbështetjes, ofron stimuj të ndryshëm për investitorët në sektorin e turizmit, me qëllim të përmirësimit të cilësisë dhe ngritjes së standardeve bazuar në vlerën e investimit, duke e bërë kështu vendin tonë më shumë konkurruese në rajon për sa i përket investimeve.
Sipas ligjit të ri për zhvillimin e sektorit, Ministri kompetent garanton financimin e projekteve në fushën e arsimit, promovimit dhe mësimit, ose modeleve të produkteve të turizmit, të paraqitura nga çdo institucion, përfshirë edhe të huajt.
Aktivitetet kryesore të parashikuara janë: (i) ndërtimi, rindërtimi, përmirësimi dhe shtrirja e strukturave ekzistuese, (ii) administrimi i hoteleve, moteleve dhe fshatrave dhe strukturave turistike (iii) që përfundojnë vendpushimet turistike si restorante, dyqane, banjë dhe ambiente sportive.
Qeveria shqiptare planifikon të ndajë 1.2 milion euro për të promovuar sektorin e turizmit. Një program i Ministrisë së Ekonomisë dhe Turizmit ofron ndërhyrje që synojnë përmirësimin e cilësisë së produkteve dhe shërbimeve, rritjen e konkurrencës, ofrimin e turistëve dhe agjencive të udhëtimit më shumë informacion. Tashmë nga ky vit autoritetet planifikojnë të fillojnë licencat e agjencive turistike, renditjen e strukturave që ofrojnë akomodim dhe certifikimin e udhëzuesve turistikë. Ndërsa gjatë vitit 2018 do të krijohet Inspektorati i Turizmit, i ngarkuar me monitorimin e respektimit të standardeve të përcaktuara.
prodhimit
Sektori i tekstilit dhe prodhimtarisë punëson numrin më të madh të punëtorëve. Duke qenë një sektor tradicional i vendit, shumë ndërmarrje të huaja kanë delokalizuar biznesin e tyre. Industritë prodhuese që zgjedhin të investojnë në Shqipëri përfitojnë nga kostot e ulëta të punës.
Eksporti i mbathjeve ‘made in Albania ’regjistroi një rritje të fortë gjatë vitit 2016. Të dhënat nga Instituti Shqiptar i Statistikave tregojnë se deri në fund të nëntorit 2016, sasia e shitjeve jashtë vendit është rritur me afërsisht 20 përqind, për një total prej 48 miliardë lekësh (rreth 357 milion euro). Eksportet e mbathjeve në këpucë në vitin 2016 përfaqësuan 20 përqind të strukturës së përgjithshme të Made in Albania, duke kompensuar disi rënien drastike të shitjeve të huaja të naftës dhe mineraleve, të cilat vuanin nga çmime të ulëta në tregjet ndërkombëtare.
Shumë kompani të huaja kanë funksionuar në sektor për një dekadë dhe shumë janë duke zgjeruar biznesin e tyre duke rritur numrin e punonjësve të tyre. Importi i produkteve gjysëm të gatshme dhe rieksporti i tyre luajnë një rol thelbësor në bilancin tregtar shqiptar. Italia zë vendin e parë dhe eksportet shqiptare në Itali në sektorin e prodhimit përfaqësojnë rreth 65% të të gjithë eksporteve shqiptare në Itali. Përparësitë e mëtutjeshme për kompanitë që investojnë në këtë sektor janë përjashtimi nga TVSH-ja në produktet e prodhuara ri-eksportuara dhe kostoja e ulët e transportit duke pasur parasysh afërsinë me Italinë. Gjithashtu në sektorin e këpucëve dhe lëkurës, u bënë shumë investime për prodhimin e produkteve gjysëm të gatshme. Eksportet shqiptare në periudhën e fundit janë
rritje me një prirje vjetore prej 20-30%. Makineritë e përdorura për prodhimin janë gjithnjë e më të përparuara dhe shumë kompani tani kanë certifikimin ISO9001.
Përparësitë kryesore të investimit në sektorin e veshjeve janë: fuqia punëtore e disponueshme në të gjithë vendin me përvojë në sektor, kostot direkte dhe totale të punës më të ulëta se ato në fuqi në shumicën e vendeve të krahasueshme, qasje e lehtë në / nga Italia, Greqia dhe tregjet e Ballkanit, përjashtimi nga TVSH-ja ose detyrimet doganore për 100% të prodhuesve në sektorin e veshjeve, sipas skemës së rieksportit.
Shqipëria është një nga prodhuesit kryesorë të mbathjeve dhe lëkurës. Eksportet e mbathjeve shqiptare janë dyfishuar vitet e fundit. Eksportet shqiptare të këpucëve dhe lëkurës po rriten çdo vit. Shqipëria është eksportuesi i dytë më i madh i këpucëve në Itali dhe është gjithashtu vendi ideal për eksport të mëvonshëm në tregjet italiane, evropiane dhe ballkanike. Investitorët e huaj në Shqipëri po rritin eksportet drejt tregjeve jo-Evropiane.
Me marrëveshje të tregtisë së lirë të nënshkruar me vendet e Ballkanit dhe BE-në, Shqipëria ofron mundësi të pakufizuara eksporti brenda rajonit. Cilësia e këpucëve lëkure shqiptare është e lartë.
agrobiznesit
Shqipëria ofron mundësi të rëndësishme në sektorin e bujqësisë, falë klimës së saj të favorshme dhe kostos së ulët të fuqisë punëtore rurale.
Performanca e mirë e eksporteve të frutave dhe perimeve shqiptare vazhdon. Sipas të dhënave nga Instituti i Statistikave në vitin 2016, shuma e tyre ishte 7.9 miliardë lekë (rreth 58 milion euro). Vini re rritjen eksponenciale të perimeve. Në vitin 2007, shitja e tyre jashtë vendit arriti në rreth 900 mijë euro, ndërsa 10 vjet më vonë u rrit në 5.3 miliardë lekë (rreth 38.6 milion euro). Rritja e eksporteve të frutave ishte gjithashtu e rëndësishme , me një rritje prej 31 përqind në 2016, por importi i tyre është 2.5 herë më i lartë.
Falë përdorimit të metodave tradicionale, frutat, perimet, mishi dhe produktet e qumështit shqiptar rriten dhe prodhohen me shumë pak aditivë artificialë, kimikate ose pesticide. Kështu, Shqipëria është në gjendje të bëhet një nga prodhuesit kryesorë dhe eksportuesit kryesorë në botë të ushqimit organik cilësor të destinuar për tregjet rajonale, evropiane dhe të Amerikës së Veriut.
Sektori i agro-ushqimit është një pjesë e rëndësishme e ekonomisë shqiptare, që përfaqëson rreth 20% të PBB-së dhe punëson 46% të forcës punëtore kombëtare. Investime të konsiderueshme janë bërë vitet e fundit dhe vlera e shtuar e sektorit është rritur vazhdimisht. Në veçanti, investimet e rëndësishme janë planifikuar nga qeveria shqiptare në sistemin e ujitjes dhe kullimit të cilat jo vetëm përfshijnë rehabilitimin e kanaleve, por edhe modernizimin e të gjithë sistemit.
Si pasojë e ratifikimit të Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit dhe dhënies së mëvonshme të statusit të vendit kandidat të BE-së më 24 qershor 2014, Shqipëria aktualisht po aplikon rregulla dhe standarde evropiane në fushën bujqësore.
Qeveria shqiptare ka zgjeruar mbështetjen për bujqësinë përmes një programi të ri. Fondi i garancisë prej 300 milion € ka qenë aktiv që nga fillimi i vitit 2016, i vlefshëm për 3 vitet e ardhshme, në dispozicion të fermerëve dhe sipërmarrësve në këtë sektor.
Fondi është në një program të vetëm me Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) i cili do të mbështesë fermerët në financimin nga bankat e nivelit të dytë me kredi, por të subvencionuara dhe si garantuese të Agjencisë për Zhvillim Bujqësor dhe Rural.
Banka italiane Intesa Sanpaolo në Shqipëri iu bashkua Programit në mbështetje të sektorit agro-industrial shqiptar, të promovuar nga qeveria e Tiranës dhe nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD). Programi planifikon t’u ofrojë bankave që operojnë në Shqipëri fonde për të financuar linjat e kreditit dhe gjithashtu të ndajnë rrezikun e kredive me ta. Qeveria shqiptare ka ndarë 36 milion € për projektin për tre vitet e ardhshme, ndërsa BERZH garanton deri në 100 milion € në mjete financimi dhe ndarjeje të rreziqeve. Bazuar në marrëveshjen e nënshkruar midis Intesa Sanpaolo dhe EBRD, kjo e fundit do të ofrojë 25 milion € për ndarjen e rrezikut, shumë që duhet t’i lejojë bankës italiane të japë një total prej deri në 50 milion € në kredi për favor të klientëve lokalë të agro-industrisë. Marrëveshja gjithashtu siguron fonde për bashkëpunim teknik për t’i ofruar Intesa Sanpaolo mundësinë për të zhvilluar produkte të reja financiare për të mbështetur nevojat e sektorit agro-industrial. “Kjo marrëveshje paraqet një hap të rëndësishëm për zhvillimin e programit tonë dhe gjithashtu për sektorin e agro-industrisë. Institucionet e kredisë që janë bashkuar me këtë program janë shumë të përkushtuar për të rritur aktivitetin e kredisë në këtë sektor dhe ne e dimë pritje të mëdha për një rritje të investimeve në muajt e ardhshëm “, nënvizoi drejtori i BERZH në Shqipëri Matteo Colangeli. “Marrëveshja do të lejojë stimulimin e financimit të qëndrueshëm për agroindustrinë duke ofruar linja të përhershme krediti. Ne kemi angazhuar burimet tona për zhvillimin, prezantimin dhe zbatimin e këtij programi së bashku me BERZH-in, për të ofruar produkte dhe shërbime. kushtuar këtij sektori specifik “, sqaroi Drejtori Ekzekutiv i Intesa Sanpaolo Silvio Pedrazzi. Deri më tani, 4 banka që operojnë në Shqipëri i janë bashkuar nismës së qeverisë shqiptare dhe BERZH-it, Bankës Austriake Raiffeisen, italishtes Intesa San Paolo, Societe Generale Albania dhe ProCredit gjermane, si dhe dy institucioneve financiare të mikrokredisë , Fondo Besa dhe Noa. Të gjashtë planifikojnë të ndajnë rreth 180 milion euro kredi në formën e kredive, duke sjellë kështu të gjithë fondin në dispozicion të sektorit agro-industrial në mbi 300 milion euro. BERZH pret që bankat e tjera të bashkohen me projektin në të ardhmen. Sektori agro-industrial është një sektor kryesor i ekonomisë shqiptare, i cili ofron punësim në 50% të popullsisë rurale dhe përfaqëson rreth 20% të PBB-së kombëtare të Shqipërisë. Sidoqoftë, agroindustria është sektori që ka më pak akses në financa nga bankat dhe huatë e dhëna në favor të saj përfaqësojnë vetëm 2% të të gjithë portofolit të kredisë, ose gjithsej vetëm 40 milion euro.
Më shumë informacion mund të gjenden në faqen e internetit të agjencisë për zhvillimin bujqësor dhe rural:
peshkimi
Peshkimi në Shqipëri përfaqëson një sektor të rëndësishëm për zhvillimin socio-ekonomik. Sipas të dhënave nga Regjistri Kombëtar i Flotës, ekzistojnë 592 anije të licencuara të peshkimit në vend, që punësojnë 4215 njerëz me kohë të plotë.
Me qëllim të rritjes së kontributit të sektorit të peshkimit në ekonominë shqiptare, Bashkimin Evropian
hapi thirrjen e tretë për financim për institucione, departamente dhe autoritete publike dhe
shtet. Shuma e vënë në dispozicion për këtë thirrje është 3.4 milion euro, nga të cilat 1.9
milion euro janë caktuar për ndihmë teknike, 100,000 euro për furnizime për administratën publike dhe 1.4 milion euro për zbatimin e skemës së subvencioneve. Financimi i investimeve në flotë do të luajë një rol kryesor në rritjen e efikasitetit, duke u dhënë peshkatarëve mundësinë për të përmirësuar elementë të ndryshëm si sistemi i lundrimit, ruajtja e ushqimit (frigoriferë), pajisjet e peshkimit dhe ulja e ndotja. Grantet do t’u jepen individëve privatë përmes një pale të tretë, për një maksimum prej 60 mijë eurosh për një projekt dhe në çdo rast kredia e dhënë nuk mund të kalojë 50% të vlerës së investimit.
Transporti dhe Logjistika
Pozicioni gjeografik i Shqipërisë e vendos vendin në një pozicion shumë të favorizuar për investime në infrastrukturë dhe zhvillimin e sektorit të transportit.
Kryeministri shqiptar Edi Rama prezantoi “Një miliard financimin e projektit”. Nisma synon të sigurojë rreth një miliard dollarë në vit në dispozicion për tre vitet e ardhshme, për të financuar investimet publike që do të kenë të bëjnë me ndërtimin ose përmirësimin e infrastrukturës ekzistuese. Ndërhyrjet do të përqendrohen në tre sektorë të infrastrukturës: rrugë, shkollë dhe shëndetësi.
Lista e projekteve që do të jenë pjesë e kësaj nisme do të bazohet në përparësitë kombëtare të identifikuara nga Rama, pra përmirësimin e ndjeshëm të rrjetit rrugor veçanërisht në zonat turistike të vendit; ndërtimin dhe modernizimin e infrastrukturës shkollore me programin e rinovimit të 150 shkollave dhe ndërtimin e 6 ndërtesave të reja shkollore; për infrastrukturën shëndetësore, rinovimin e spitalit Fier dhe ndërtimin e klinikave të reja të shkëlqyera.
Kryeministri ka ftuar sipërmarrësit privatë dhe bankat të bashkëpunojnë për realizimin e projekteve në partneritet publik-privat të cilat, të garantuara zyrtarisht nga qeveria, do të kenë një mënyrë preferenciale që do të shpejtojë kohën burokratike për lëshimin e garancive bankare. Investitorët privatë do të jenë në gjendje të mbështeten në mundësinë e përdorimit të arbitrazhit ndërkombëtar në rast mosmarrëveshjesh.
Të gjitha projektet do të koordinohen nga Zyra e Kryeministrit dhe për investimet më domethënëse, të cilat do të tejkalojnë një sasi të caktuar, duhet të ketë miratim zyrtar nga Parlamenti i cili do të garantojë transparencën e procesit.
rrugët
Shqipëria ka disa korridore kombëtare dhe është e lidhur edhe me një numër korridorësh rajonalë logjistikë. Një nga kryesorët është Korridori Pan-Evropian VIII.
Shumica e fondeve në dispozicion të Shqipërisë janë të drejtuara drejt sektorit rrugor. Rrjeti rrugor i vendit është afërsisht 18,000 km i gjatë dhe është veçanërisht i vjetëruar, për shkak të mungesës së mirëmbajtjes dhe rritjes së konsiderueshme të trafikut të makinave të regjistruara vitet e fundit.
Vetëm 32% e rrjetit rrugor shqiptar është i shtruar. Duke pasur parasysh këtë, Qeveria ka filluar, dhe përfunduar pjesërisht, programin Korridorët Kombëtare të Autostradës, duke u përqëndruar kryesisht në projekte të shumta përfshirë lidhjen rrugore Durrës-Kukës (në kufirin me Kosovën) dhe lidhjet veri-jug (me lidhje e mundshme me infrastrukturat e Korridorit Pan-Evropian V).
Me rëndësi të veçantë është përfundimi i Korridorit Intermodal VIII, një projekt për të cilin qeveria shqiptare ka kërkuar mbështetje italiane në nivelin Evropian për aktivizimin e fondeve të nevojshme.
Ka shumë nisma të planifikuara ose në ndërtim e sipër në sektorin e rrugëve.
Një projekt i përbashkët midis qeverisë së Tiranës dhe Bankës Botërore, me një financim prej 150 milion dollarësh, do t’i besojë mirëmbajtjes së 1300 kilometrave rrugë në katër pjesë të territorit të Shqipërisë në katër kompani. Ata do të duhet të sigurojnë mirëmbajtje dhe të investojnë në rrugët që u janë besuar atyre për një periudhë pesë vjeçare; në veçanti ata do të duhet të ndërhyjnë në seksionet që paraqesin pikat më kritike. Banka Botërore do të financojë gjysmën e vlerës totale të projektit dhe beson se përmes zbatimit të këtij programi, shenjat rrugore në Shqipëri do të ulen me 15 përqind.
Qeveria shqiptare ka filluar tenderin për ndërtimin e autostradës “Rruga e Arbrit” në veri-lindje të vendit, i cili duhet të lidhë Shqipërinë me pjesën veriore të ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë (Fyrom), në lokalitetin e Dibra. Sipas një deklarate zyrtare nga Ministria Shqiptare e Transportit, ofertat nga kompanitë në fjalë do të jenë të hapura në 2 tetor. Vlera e tërë punës vlerësohet në rreth 254 milion euro. Ndërtimi i tij do të kryhet sipas modelit të partneritetit publik-privat. Kompania që do të shpallet fituese do të marrë përsipër realizimin e punës me financimin e vet, përveç që gjithashtu të marrë mirëmbajtjen e saj për një periudhë prej 13 vjetësh. Ndërkohë, qeveria do të shlyejë të gjithë investimin në këste për një periudhë prej 13 vjetësh. Në garë, kompania shqiptare “Gjoka Konstruksion”, e cila ofroi ndërtimin e autostradës në Prillin e kaluar, mori një bonus prej 10 pikësh nga qeveria. Punimet pritet të zgjasin 46 gjashtë muaj. Rreth 20 kilometra të seksionit janë ndërtuar tashmë, ndërsa 15 të tjera vetëm pjesërisht. Pjesa e vështirë e projektit është ndërtimi i seksionit 60 kilometra të gjatë në terren malor, përfshirë një tunel të gjatë. Për më shumë se dy vjet, qeveria shqiptare ka negociuar me një kompani kineze për ndërtimin e autostradës, pa arritur të përfundojë “për shkak të kostove të larta të propozuara”, thanë autoritetet në atë kohë “.
Rruga e Arbrit me gjatësi 70 km do të përmirësojë lidhjet midis Tiranës dhe Shkupit. Puna ndërtimore ka filluar kohët e fundit në dy seksionet e para të autostradës, duke përfshirë seksionin 7.7 km nga Ura dhe Vashes deri në Bulqizë.
Qeveria shqiptare ka planifikuar veprime promovuese dhe studimore në favor të sektorit portual shqiptar, sipas shpërndarjes në shkallë të gjerë, e cila, në Shqipëri, tani po bën përparime të mëdha; porti i Durrësit dhe i gjithë rrethina, në fakt, gjithnjë janë konsideruar zona e hyrjes, sipas parashikimeve të Korridorit 8, për pjesën tjetër të vendeve të Ballkanit, në veçanti në rrugën e Kukësit / Morinë / Prishtinë (Kosovë) dhe drejt Shkupit (Maqedoni).
Roli i padyshimtë i kësaj zone portuale, në krahasim me tregtinë me vendet evropiane
Veçanërisht Perëndimore dhe me Italinë, ai ofron mundësi për zhvillimin e një zone doganore (zonë të tregtisë së lirë) dhe infrastrukturës logjistike dhe intermodale, të lidhura me zhvillimin e shpërndarjes dhe shërbimeve në shkallë të gjerë në Shqipëri.
Italia është angazhuar me një kredi prej 15 milion € nga Bashkëpunimi Italian për rehabilitimin e Portit të Valona.
Korridori VIII u aprovua në Kretë në 1994 dhe u konfirmua në Helsinki në 1997. Megjithëse kostoja e tij u konsiderua e ulët, Korridori VIII u karakterizua nga një evolucion shumë i ngadaltë, për shkak të mungesës së investimeve. Një memorandum mirëkuptimi i nënshkruar në Bari, i cili shtoi portën në Bari, Brindisi (Itali) dhe Valona (Shqipëri) në këtë arterie, rriti interesin e qeverisë italiane e cila për këtë arsye vendosi të financojë një pjesë të rëndësishme të projektit.
Korridori VIII lidh rajonet Adriatiko-Jon me rajonet e Ballkanit dhe vendet e Detit të Zi.Në këndvështrim ekonomik, me zhvillimin e rrjeteve trans-evropiane, Komisioni Evropian synon të arrijë një qasje më të mirë territoriale në vendet e Bashkimi Evropian dhe, për rrjedhojë, të zhvillohet një lëvizshmëri më e madhe e njerëzve dhe mallrave sipas objektivave të tregut të vetëm dhe parimeve të një lëvizshmërie të qëndrueshme. Nga pikëpamja e transportit, Korridori VIII është një sistem ndërmodal shumë-transporti përgjatë boshtit lindje-perëndim i cili përfshin porte detare dhe lumenjsh, aeroporte, porte, rrugë dhe hekurudha, për një shtrirje totale prej përafërsisht. 1270 kilometra hekurudha dhe 960 kilometra rrugë. Ndërkohë, Grupi Shumëkombësh i Punës po zhvillon një studim të përqendruar në përcaktimin e situatës aktuale të korridorit dhe identifikimin e punimeve dhe iniciativave të nevojshme për aktivizimin e shpejtë të tij si një itinerar evropian dhe për përcaktimin e një plani zhvillimi të ardhshëm.
portet
Të dhënat e fundit nga Ministria Shqiptare e Transportit konfirmojnë një trend pozitiv në trafikun portual: tre milion ton mallra dhe mbi një e gjysmë milion pasagjerë. Për të lehtësuar promovimin e porteve shqiptare, Ministria e Transportit ka filluar një tender për dhënien e një kontrate koncesioni pesë-vjeçar për shërbimet ndaj anijeve në portet e vendit.
Thirrja për tender për projektin u botua në buletinin javor të Agjencisë së Prokurimit Publik. Ky projekt ka një vlerë indikative prej 191.8 milion lekë (1.5 milion dollarë / 1.4 milion euro). Nga ana tjetër, nga koncesionari do të kërkohet të ofrojë shërbime teknike detare për anijet, përfshirë pilotimin dhe rimorkimin, në portet e Durrësit, Vlorës, Sarandës, Shëngjinit, përfshirë terminalet e naftës të Durrësit dhe Vlorës.
Sistemi portual shqiptar nuk harxhon shumë kohë dhe po përgatitet të jetë porta lindore e mallrave dhe veçanërisht trafiku hyrës turistik, siç konfirmohet nga raporti ministror i 2016-ës.
Shqipëria aktualisht ka porte në katër qytete kryesore: Durrës, Vlorë, Sarandë dhe Shengjini, me plane për zgjerim të vazhdueshëm sidomos në fushën e marinave.
Kodi Detar Shqiptar rregullon parimet themelore të së drejtës detare.
Zhvillimi i transportit detar është pjesë e Strategjisë Kombëtare të Transportit dhe të Planit të Veprimit 2016-2020 përmes investimeve të zhvillimit në përputhje me planet rregullatore dhe me një orientim drejt ekonomisë së tregut deri në vitin 2020, me qëllim arritjen e rritjes vëllimi i mallrave dhe numri i pasagjerëve të transportuar nga tragetet; rehabilitimi i infrastrukturave dhe estrukturave të katër porteve kryesore dhe porteve turistike; zhvillimi i marinave, përfshirë ndërtimin e infrastrukturave dhe superstrukturave, në mënyrë që të rritet numri i anijeve turistike dhe turistëve me një rritje të armaturave.
Hekurudhat
Autoritetet shqiptare kanë vendosur të kërkojnë ndihmën e një konsulenti ndërkombëtar përpara se të vazhdohet me tenderin për ndërtimin e hekurudhës midis aeroportit Tiranë, Durrës dhe Nënë Terezës, i vetmi aeroport ndërkombëtar në vend. Konsulenti duhet të ketë përvojë në kryerjen e projekteve të ngjashme në sektorin hekurudhor, por gjithashtu të ketë aftësinë të mbikëqyrë ekzekutimin e punimeve. Projekti ka të bëjë me rehabilitimin e linjës aktuale hekurudhore Tiranë-Durrës dhe ndërtimin e një të ri drejt aeroportit ndërkombëtar Nënë Tereza. Investimi i përgjithshëm i kërkuar është 81 milion euro, nga të cilat 35 milion euro do të ndahen nga WBIF (Korniza e Investimeve në Ballkanin Perëndimor), ndërsa 36.8 milion euro nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD). Sipas studimit të fizibilitetit, realizimi i të gjithë projektit duhet të zgjasë deri në tre vjet, ndërsa numri i pasagjerëve duhet të arrijë në rreth 1.4 milion në vit.
Në tërë infrastrukturën e transportit, sektori hekurudhor është padyshim ai që preket më shumë nga mungesa e burimeve të përshtatshme financiare në vend.
Hekurudhat shqiptare janë në të vërtetë në një situatë të përgjithshme degradimi të përcaktuar në pjesën më të madhe nga një mungesë absolute, e vazhdueshme e politikave të mirëmbajtjes dhe zhvillimit nga rënia e regjimit komunist (fillimi i viteve nëntëdhjetë) e deri më sot.
Në veçanti:
– i gjithë sistemi i transportit hekurudhor shqiptar nuk ka rregullore të përgjithshme për të rregulluar kompetencat dhe përgjegjësitë e ndryshme;
– rrjeti hekurudhor nuk ka sisteme kontrolli dhe sigurie dhe ato pak sinjale (tashmë fillimisht të pamjaftueshme) kanë qenë jashtë përdorimit për rreth 20 vjet; kjo mungesë është shkaku i një numri të madh aksidentesh përgjatë rrugës pasi nuk ka vendkalime të niveleve dhe
vendkalimet janë falas;
– e gjithë linja nuk është e elektrizuar dhe traktorët janë të gjithë naftë me një shpejtësi maksimale prej afro 50 km / orë;
– flota e makinave, të gjitha të përdorura, me origjinë të ndryshme (FS, DB, etj.) është në gjendje braktisjeje totale, me vagonë pa mirëmbajtje, xhami të thyer, pjesë të humbura, etj.
– ndërtesat e dizajnuara për të akomoduar udhëtarët janë të vjetra dhe në kushte rreziku të mundshëm për përdoruesit e shërbimit për shkak të infiltrimeve të shumta, çarjeve strukturore dhe mungesës së mirëmbajtjes; sistemet e ndriçimit tani janë të papërdorshme, ndërsa ato teknologjike (difuzioni i zërit, mbikëqyrja video dhe informacioni për publikun) mungojnë plotësisht;
– numri i udhëtimeve midis Tiranës dhe Durrësit (shpërndarja kryesore e mallrave dhe njerëzve) është i kufizuar në vetëm 6 udhëtime të rrumbullakëta në ditë dhe çmimi i biletës është 70 Leke (rreth 0.50 centë euro);
– gjetjet më të fundit, të datës statistikore tregojnë se numri i udhëtarëve është rreth 2,000,000 / vit;
– shumica e pasagjerëve midis Tiranës dhe Durrësit preferojnë të udhëtojnë me autobus me një kosto prej afro 140 lekësh (1 Euro) për biletë; numri i udhëtimeve rrugore është më i madh se ai në shina dhe koha e udhëtimit, në mungesë të trafikut të tepërt rrugor, janë më të ulëta.
Prandaj, është e dukshme nevoja për të siguruar një rizhvillim të plotë të rrjetit hekurudhor dhe në veçanti të trafikut hekurudhor midis Tiranës dhe Durrësit. Ky i fundit ka një rëndësi të veçantë për ndërtimin e Korridorit VIII, i cili njihet si drejtimi i transportit intermodal i cili synon të zhvillohet nga Bari në portet bullgare në Detin e Zi, duke kaluar nëpër Shqipëri, Maqedoni dhe Bullgari për një gjatësi totale prej afro 1270 km linja hekurudhore dhe 960 km rrugë.
Në fakt, kostot që rrjedhin nga rehabilitimi i plotë i linjës Tiranë-Durrës-Lin (afër kufirit maqedonas) janë domethënëse, të vlerësuara nga Sekretariati i Korridorit VIII në rreth 250 milion euro, të cilave duhet të shtohen 6 milion euro për ndërtimin e seksionit i cili lidh stacionin e Linit vetë me kufirin maqedonas.
Ndërhyrje do të duhen gjithashtu për të përmirësuar kushtet e infrastrukturës në linjën Tiranë-Durrës-Elbasan dhe investimet (të përcaktuara në një studim të financuar nga BE me mbi 80 milion euro) për instalimin e sinjalistikës dhe sistemeve të komunikimit të i gjithë rrjeti kombëtar hekurudhor kombëtar.
Komisioni Evropian, si pjesë e fondeve të para-pranimit të IPA-së, ka parashikuar tashmë një kredi të parë prej 8 milion eurosh për seksionin Tiranë-Durrës, punimet e të cilit do të kontraktohen gjatë këtij viti, dhe një kredi tjetër prej 20 milion euro që do të zyrtarizohen nga Komiteti IPA gjatë këtij viti gjithmonë në të njëjtin segment.
EIB gjithashtu ka shprehur gatishmërinë e saj për të forcuar seksionin hekurudhor midis Kosovës dhe Durrësit.
Parlamenti shqiptar ka miratuar ligjin nr. 142/2016 “Kodi i Hekurudhave” – i cili do të hyjë në fuqi në Janar 2018 – i cili përcakton parimet dhe procedurat në lidhje me veprimtarinë hekurudhore në Shqipëri. Synimi është ndarja e veprimtarive të Hekurudhave Shqiptare, ndarja e operacioneve hekurudhore nga administrimi i infrastrukturës, në përputhje me Acquis të BE-së, dhe me krijimin e një autoriteti të pavarur të sigurisë dhe rregullimit të sektorit.
Niveli i investimeve në infrastrukturën hekurudhore mbetet i papërfillshëm, me pasojë të përkeqësimit të shërbimeve të transportit.
Në vitet e ardhshme, Shqipëria do të duhet të nxjerrë rregullore në sektor (me referencë të veçantë për çështjet e sigurisë, hetimet e aksidenteve, ndërveprimin, ngarkesën e rrjetit), të investojë në përmirësimin e rrjetit ekzistues hekurudhor (mirëmbajtjen dhe parandalimin) dhe integrimin në rrjete. logjistikës kombëtare dhe ndërkombëtare.
BERZH i ka dhënë një kredi Republikës së Shqipërisë, për përfitimet e Hekurudhave Shqiptare. Projekti është pjesë e Rrugës 2 të Rrjetit Kryesor të Ballkanit Perëndimor që lidh qytetet Podgorica, Mali i Zi dhe Vlora në Shqipëri dhe është themeluar si një zgjatje indikative për rrjetet trans-evropiane të transportit (TEN-T) për thelbin e Rrjetit hekurudhor në Ballkanin Perëndimor.
Projekti do të mbështesë zhvillimin ekonomik kombëtar të Shqipërisë dhe do të kontribuojë në integrimin rajonal të Shqipërisë duke përmirësuar lidhjen e qyteteve kryesore të tij me portin e Durrësit dhe TIA.
Aeroportet
Sa i përket sektorit të transportit ajror, në 2004 qeveria shqiptare nënshkroi marrëveshjen për koncesion për njëzet vjet me Konsorciumin gjermano-amerikan (TIA), për administrimin e aeroportit ndërkombëtar Rinas.
Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës, (Tia) kompania që administron aeroportin “Nënë Tereza”, i vetmi aeroport ndërkombëtar shqiptar, regjistroi një rritje të konsiderueshme të numrit të udhëtarëve në vitin 2016. Numri i pasagjerëve u rrit me 11 përqind, duke arritur në një total prej rreth 2.2 milion udhëtarëve. Aeroporti i Tiranës renditet i katërti në mesin e atyre në Ballkanin Perëndimor për nga numri i pasagjerëve, pas Beogradit (4.9 milion) dhe Zagrebit Kroat (2.76 milion pasagjerë) dhe Splitit (2.29 milion ). Që nga tetori i vitit 2016, TIA është menaxhuar nga kompania kineze China Everbright Limited, me qendër në Hong Kong, e cila ka fituar 100 përqind të aksioneve të konsorciumit të përbërë nga grupi gjerman AviAlliance GmbH, kompania tjetër gjermane Deg Deutsche Investitions-und Entwicklungsgesellschaft Mbh , dhe nga Fondi Korporativ shqiptaro-amerikan.
Aeroporti i ri u përurua në 2007 dhe konsorciumi që prej asaj kohe ka ndërtuar dy terminale të reja (mallrash dhe pasagjerë). Kohët e fundit është inaguruar një terminal i ri.
Falë lehtësive të reja, aeroporti regjistroi një rritje të numrit të udhëtarëve dhe mallrave. Qytetet italiane janë ndër destinacionet kryesore për pasagjerët që nisen nga aeroporti “Nënë Tereza”.
Aktualisht ka rreth trembëdhjetë kompani ajrore që veprojnë në Shqipëri. Nuk ka përparim në ndërtimin e aeroporteve të tjerë më të vegjël në vendet (Saranda, veçanërisht në veri të vendit).
Tiranë – Aeroporti ndërkombëtar “Nënë Tereza” Rinas është aeroporti i vetëm ndërkombëtar në Shqipëri.
Ministria Shqiptare e Transportit dhe Infrastrukturës dhe koncesionarët e aeroportit ndërkombëtar nënshkruan një marrëveshje në vitin 2016 sipas së cilës ulet ekskluziviteti i aeroportit. Kjo marrëveshje ka dhënë në mënyrë de-fakto avancimin e aeroporteve dhe aerodromave të tjerë, siç janë ato të Kukësit dhe Vlorës dhe uljen e shpenzimeve të operimit për kompanitë ajrore, avionët e të cilëve kalojnë nëpër Shqipëri.
Telekomunikacionit
Kuadri rregullator i referencës përbëhet kryesisht nga Ligji Nr.9918 i 19 majit 2008 “Për komunikimet elektronike në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar më pas. Ky ligj synon të promovojë konkurrencën dhe efikasitetin e infrastrukturës , të sigurojë shërbime të nevojshme dhe të përshtatshme në territorin e Republikës së Shqipërisë, bazuar në parimin e neutralitetit teknologjik në sektorin e telekomunikacionit.
Sipas ligjit, personat fizikë dhe juridikë janë të lirë të ofrojnë shërbime dhe të ndërtojnë rrjete telekomunikuese.
Për të operuar në këtë sektor është e nevojshme të merret një autorizim nga Autoriteti Postar dhe Telekomunikacionit i cili është një Autoritet rregullator dhe i pavarur. Autoritetet e tjera veçanërisht të rëndësishme në sektor mund të konsiderohen gjithashtu: Ministria e Inovacionit dhe Administratës Publike dhe Këshilli Kombëtar i Radios dhe Televizionit.
Ndryshimet e fundit në Ligjin nr.9918 / 2008 janë bërë me Ligjin Nr. 102, datë 24 Tetor 2012, i cili përpiloi plotësisht kornizën legjislative kombëtare me parimet dhe dispozitat e direktivave evropiane.
Albtelecom është operatori i linjave fikse në Shqipëri, 76% e aksioneve të të cilit janë privatizuar në 2005. Shërbimi i telefonisë celulare në Shqipëri aktualisht menaxhohet nga katër operatorë: Telekom Albania Sh.A. (më parë quhej AMC) që i përkiste grupit Deutsche Telekom; Vodafone; të njëjtin Albtelecom dhe PLUS Komunikim.
Me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr.466 të 27 shkurtit 2013, Qeveria shqiptare miratoi Planin Kombëtar të Frekuencave duke përcaktuar kështu kornizën rregullatore në lidhje me administrimin dhe përdorimin e frekuencave në Shqipëri.
Për më tepër, me vendimin pasues të Këshillit të Ministrave nr. 468, më 30 maj 2013, siç u ndryshua, u aprovua plani kombëtar për zhvillimin e transmetimeve kombëtare.
Tregtia – Shpërndarje e madhe
Shtë një sektor që lulëzon.
Në periferi të Tiranës ndodhet qendra e madhe tregtare Qendra Tregtare Universe, ku hipermarketi Euromax zë 4 mijë metra katror hapësirë shitje. Në rrethinën e Tiranës, një tjetër qendër e madhe tregtare, Casa Italia, u hap në nëntor 2007, e ndërtuar përmes bashkëpunimit të kompanive italiane dhe shqiptare. Në qershor 2008, dyqani i parë UPIM u përurua në qendrën tregtare Krystal në Tiranë. Ka edhe pika të shitjes së Euronics, Troni dhe Prealpina. Në vitin 2009 dhe ” ajo u përurua edhe Park City, autostrada Tiranë-Durrës, me mbi 190 dyqane brenda, një fushë patinazhi dhe kinematë. Në vitin 2010, ajo dhe ” të hapur një zinxhir të madh dyqan Department Store Coin e grupit më të madh bërë ndonjëherë jashtë vendit (5000 metra katror) dhe i pari i këtij lloji në Shqipëri. Në nëntor të vitit 2011 dhe ” qendra më e madhe tregtare u hap në Ballkan, (90.000 metra katrorë) Tirana East Gate (TEG).
Inaguruar së fundmi (Mars 2017), Qendra Toptani, një strukturë futuriste shumëkatëshe në qendër të Tiranës.
Sektori bankar
Sektori bankar, megjithëse është akoma i madhësive të vogla dhe nën standardet evropiane, ka tregues pozitiv në drejtim të stabilitetit dhe perspektivave të rritjes, falë rritjes së kredisë së konsumatorit dhe depozitave private, të favorizuara nga politikat makroekonomike të qeverisë dhe nga politika e liberalizimit të sistemit bankar, në lidhje me licencat e dhëna bankave private private.
Aktualisht ekzistojnë 18 institucione bankare që operojnë në Shqipëri (16 prej tyre janë të huaja ose janë pronë e bankave të huaja).
Në bazë të Ligjit 9662/2006, bankat tregtare përcaktohen si shoqëri aksionare dhe mund të themelohen dhe themelohen me kapital shqiptar dhe të huaj. Anydo person që dëshiron të ushtrojë një biznes bankar duhet së pari të marrë një licencë nga Banka e Shqipërisë. Bankat e autorizuara të rregulluara nga ligji i huaj i nënshtrohen këtij detyrimi, ata mund të hapin degë, degë, agjensi dhe zyra të tjera në Shqipëri.
Banka e Shqipërisë përcakton kërkesat minimale të kapitalit, të cilat aktualisht arrijnë në miliardë / lekë 1. Nga bankat tregtare kërkohet që të mbajnë një llogari kontrolli dhe një llogari rezervë në Bankën e Shqipërisë.
Shuma minimale e llogarisë së rezervës përcaktohet nga Banka, e cila shqyrton herë pas here bilancet e bankave tregtare për të konfirmuar mjaftueshmërinë e rezervave të nevojshme. Banka e Shqipërisë është gjithashtu autoriteti i vetëm kompetent për dhënien e licencës subjekteve financiare jobanka për të kryer një ose disa nga aktivitetet e përcaktuara me rregulloret bankare, siç janë: (i) huatë e çdo lloji (ii) faktorizimi, (iii ) qiradhënie, (iv) të gjitha pagesat dhe shërbimet e transferimit të parave, (v) garancitë dhe angazhimet, (vi) shkëmbimet, (vii) këshillimi, brokerimi dhe shërbimet e tjera financiare të të gjitha aktiviteteve të përmendura në pikat (i) – (vi) e kësaj; licencimin e institucioneve financiare të mikrokredisë; autorizimi për agjentët që operojnë në njësi financiare jobanka. Tregu financiar shqiptar kontrollohet për mbi 50% nga Banka Austriake Raiffeisen. Për gjashtë muajt e parë të 2014, performanca e sistemit bankar shqiptar dhe të sistemit financiar në përgjithësi ishte e qëndrueshme. Vëllimi i biznesit është zgjeruar dhe performanca financiare është përmirësuar. Indekset e likuiditetit dhe kapitalizimit të sektorit, për vitin 2014, shënuan një ecuri të shkëlqyer, ndërsa cilësia e portofolit të kredisë vazhdon të mbetet shqetësuese, pavarësisht nga fakti se vlerat e raportit për kreditë me probleme janë stabilizuar . Sipas asaj që thotë Banka e Shqipërisë, korniza makroekonomike ishte e qëndrueshme gjatë vitit 2014, duke mbështetur edhe performancën e mirë të sistemit financiar. Gjurmët pozitive e rritjes ekonomike dhe politikës fiskale dhe monetare të miratuar kanë çuar në funksionimin e qetë të tregjeve financiare dhe uljen e kostove të financimit.
Më shumë se 50% e tregut financiar shqiptar kontrollohet nga Raiffeisen Zentralbank austriake, e cila në fillim të vitit 2004 përfshiu “Bankën e Kursimeve”, bankën më të madhe shqiptare për sa i përket pranisë në territor dhe shumave të depozituara.
Intesa San Paolo Bank pasuar nga përhapja në të gjithë territorin dhe forcën financiare, e cila në vitin 2007 fitoi 80% të kapitalit aksionar të ABA (Banka Amerikane e Shqipërisë) dhe Bankës Kombëtare Tregtare, më parë në pronësi të Shtetit, por të privatizuar në qershor 2000.
Në Prill 2007, Société Générale de France nënshkroi një marrëveshje për të blerë 75% të aksioneve të Bankës Popullore, një nga tre bankat me pronësi shqiptare, e themeluar në 2004 nga 30 investitorë vendas.
Ekziston edhe një numër i madh i bankave Greke.
Ekzistojnë gjithashtu disa institucione financiare mikro-krediti private në sektorin e zhvillimit të qëndrueshëm, të dedikuar për shërbimet bujqësore për komunitetet malore dhe për ndërmarrjet e vogla agro-industri.
